โครงการเริ่มต้นที่เทศบาลตำบลแม่กา จังหวัดพะเยา โดยเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถนำ “น้ำมันทำอาหารใช้แล้ว” มาแลกเปลี่ยนเป็นน้ำมันใหม่ ผ่านศูนย์แลกเปลี่ยนของธนาคารน้ำมันที่ตั้งอยู่ภายในชุมชน น้ำมันใช้แล้วที่ได้รับจะถูกรวบรวมและส่งต่อให้แก่ภาคเอกชน คือบริษัทดอยน้อย เพื่อเข้าสู่กระบวนการแปรรูปเป็นน้ำมันไบโอดีเซลสำหรับเครื่องบินพาณิชย์ ถือเป็นการสร้างวงจรของการนำของเสียกลับมาใช้ใหม่อย่างมีคุณค่า อีกทั้งยังช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในระดับชุมชน

          จุดเด่นของโครงการนี้ไม่เพียงอยู่ที่แนวทางการจัดการขยะ แต่ยังเป็นเวทีฝึกฝนและประยุกต์ใช้ความรู้ของนิสิตในมหาวิทยาลัย โดยมีการบูรณาการการเรียนการสอนร่วมกับการพัฒนาระบบซอฟต์แวร์เพื่อบริหารจัดการธนาคารน้ำมันอย่างครบวงจร ระบบดังกล่าวสามารถติดตามข้อมูลการแลกเปลี่ยน คำนวณปริมาณน้ำมันที่ประหยัดได้ และรายงานการลดคาร์บอนไดออกไซด์ได้แบบเรียลไทม์ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการใช้เทคโนโลยีสามารถเป็นแรงเสริมที่ทรงพลังในการขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs)

          จากผลการดำเนินงานพบว่า ชุมชนสามารถรวบรวมน้ำมันใช้แล้วได้เฉลี่ย 340 ลิตรต่อเดือน ลดค่าใช้จ่ายภายในชุมชนได้กว่า 4,600 บาทต่อเดือน และลดการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ได้ถึง 646 กิโลกรัมต่อเดือน อีกทั้งยังสามารถสร้างเครือข่ายของ “นวัตกรชุมชน” จากกลุ่ม อสม. ผู้ใหญ่บ้าน และเจ้าหน้าที่เทศบาลจาก 19 หมู่บ้าน รวมกว่า 100 คน ซึ่งมีบทบาทในการขยายผลและสื่อสารแนวคิด BCG สู่ประชาชนอย่างต่อเนื่อง

          แม้โครงการจะริเริ่มในชุมชนขนาดเล็ก แต่ด้วยรูปแบบการดำเนินงานที่เป็นระบบ มีการบูรณาการความร่วมมือจากภาคประชาชน ภาควิชาการ และภาคธุรกิจ ทำให้เกิดผลกระทบเชิงบวกที่ชัดเจน สามารถขยายผลไปยังพื้นที่อื่นทั่วประเทศ และมีแนวโน้มที่จะพัฒนาครอบคลุมถึงระบบจัดการขยะประเภทอื่นในอนาคต รวมถึงต่อยอดเป็นนโยบายสาธารณะระดับชาติ

          ท้ายที่สุด โครงการธนาคารน้ำมันใช้แล้วไม่ใช่เพียงการแปรรูปน้ำมันเก่าให้กลับมาใช้ใหม่เท่านั้น แต่เป็นตัวอย่างของการเปลี่ยนแปลง “ความคิด” สร้าง “ความร่วมมือ” และเสริม “พลังชุมชน” ให้ลุกขึ้นมาเป็นเจ้าของนวัตกรรมด้วยตนเอง ภายใต้หลักเศรษฐกิจหมุนเวียนอย่างยั่งยืนตามแนวทาง BCG ที่ไม่เพียงลงมือทำจริง แต่เห็นผลจริง และส่งต่อได้จริง

          “น้ำมันหยดเล็ก ๆ จากครัวเรือน สร้างพลังให้กับโลกใบใหญ่ได้ หากเราร่วมมือกัน”